lunes, 12 de enero de 2015

Poesía huichol

Poesía huichol


EN HUICHOL
Nemutatsuaka

Nemutatsuaka ’ena tetetsie nehakaiti
’ena netsuariya ’aixi ma’ane, ’aixi mitiutsuani,
nehixite ri kwinie mitihatika.

Tanaiti temuyetsuari hipati kwinie hipati yaki,
ne hiki kwinie nemireutsuamiki ’aimieme ’ena nemaka
netsuariyatsie ne’uyeniereti.

Heiwa tsepa pemikareutsuamiki pemitatsuaritiarieni,
tsi tsuariya mitatsikuweiyane tanuiwaritsie tamiiyatsie,
Tuukari mikaxuawe tsuaritsie mieme xeikia.

’Aimieme hiki nemutatsuaka mexi neyiwe,
mexi nehamarike,
mexi nehixite katiwawe.

Tsuariya mikayutua,
maiweti mi’ane, meiti’enietiyeika xeikia kemi’ane mitatsuaka,
tsi ta’iyaritsiepaiti hatineikati mi’ane
’aimieme xei ’ukai ’aixi retsuarieti ’aixi yeme kana’aneni.

TRADUCCIÓN
Estoy llorando

Estoy llorando sentada aquí en esta piedra.

El llorar aquí vale la pena, se llora bien:
mis ojos ya están hinchados.

Todos lloramos por algo; unos poco, otros mucho,
hoy, lloro sin dejar de mirar a través de mis lágrimas.

A veces no quieres llorar, pero te hacen llorar,
el llanto nos persigue y morimos con él.

No hay día especial para llorar.

Por eso, hoy lloro, mientras puedo,
mientras sé llorar,
mientras mis ojos no se han secado.

El llanto no se vende,
el llanto es sagrado para aquel que lo llora,
y una lágrima bien llorada merece respeto por aquel que no la llora.